Trước đây, cái danh hiệu “thủ phủ” bò ở phía Nam, thường thuộc về Bình
Thuận. Bây giờ cái danh hiệu đó đã chuyển về xứ dừa Bến Tre, với tổng đàn
khoảng 160 ngàn con đến hết năm 2011. Trong đó, riêng huyện Ba Tri chiếm tới
gần một nửa (trên 70 ngàn con). Vì thế, có gọi Ba Tri là xứ xở bò.
1. “Uống vài ly
rượu Phú Lễ đã rồi nói chuyện sau”, ông Trần Văn Hòa, một người nuôi bò ở ấp 1,
xã Phú Lễ, huyện Ba Tri, vừa đặt bình rượu xuống bàn, vừa nói. Tôi và mấy anh
em ngành thú y đi cùng, chỉ tính ghé nhà ông Hòa một lát để hỏi về nghề nuôi
bò. Nhưng ông đã mang rượu ra và nói thế, thì chắc phải ngồi lâu thêm rồi.
Người Nam Bộ là vậy, họ đã nhiệt tình mang rượu ra mời mà chưa uống ly nào thì
đừng hòng hỏi han gì tới bò bê.
À, mà rượu Phú Lễ đâu phải là thứ vô danh tiểu tốt. Từ lâu, nó đã được xếp
ngồi chung chiếu với các loại rượu danh tiếng khác ở Nam Bộ như Gò Đen ở Long
An hay rượu Xuân Thạnh ở Trà Vinh... Thậm chí, nhiều người sành rượu còn quả
quyết rằng rượu Phú Lễ cùng với rượu Bàu Đá ở Bình Định và rượu Làng Vân ở Bắc
Giang là 3 loại rượu hàng đầu của đất Việt ta.
Thấy tôi đã bắt đầu ngấm rượu Phú Lễ, ông Hòa mới thủng thẳng vào chuyện
bò bê, nhưng lại vẫn bắt đầu từ thứ rượu đặc sản quê nhà “Rượu Phú Lễ không chỉ
ngon cho người mà còn tốt cho bò nữa…”. Tôi hỏi: “Tốt thế nào?”. Ông Hòa không
trả lời ngay mà lại hỏi: “Từ sáng tời giờ cậu đã đi xem nhiều con bò ở Phú Lễ
phải không? Cậu có để ý thấy có thấy nhiều con có đôi mắt đỏ như mắt người say
rượu không?”. Rồi chẳng đợi tôi trả lời, ông cười: “Mấy con bò mắt đỏ lừ là do
được cho ăn bã hèm nấu rượu đấy. Rượu Phú Lễ ngon có tiếng, thì bã hèm cũng…
ngon. Bò ăn bã hèm đó, cũng nhanh lớn, căng da, mượt lông lắm”
Một trại bò ở Phú Lễ, Ba Tri
Đúng là từ khi về Phú Lễ, tôi đã gặp khá nhiều con bò có vóc dáng lực
lưỡng mà lại có đôi mắt đỏ ngầu. Thì ra chúng có men rượu. Tôi chợt giật mình,
bò ấy mà thả rông ngoài đường, lỡ mình mặc cái áo đỏ đi ngang qua, chẳng biết
thế nào… Dường như hiểu nỗi lo của tôi, ông Hòa trấn an: “Rượu Phú Lễ nặng
nhưng êm. Nên mấy con bò ăn bã hèm không quậy phá đâu”.
2. Ông Đào Công
Văn, Phó chủ tịch UBND xã Phú Lễ, giở sổ, cho hay, cả xã hiện khoảng 1.700
hộ với trên 8.000 nhân khẩu, mà đất lúa chưa tới 500 ha. Dân đông, ruộng ít,
nên từ lâu, ngoài việc làm lúa, dân Phú Lễ đã phải xoay xở làm thêm các nghề
phụ khác như: nấu rượu, đan đát.
Nghề nuôi bò xuất hiện ở Phú Lễ cũng đã lâu. Trước đây, dân Phú Lễ nuôi bò
bằng cách tận dụng các loại phụ phẩm nông nghiệp như: rơm rạ, thân lá cây bắp…
Vài năm trở lại đây, nghề nuôi bò ở Phú Lễ được chuyên nghiệp hóa hơn khi đàn
bò vàng dần được loại bỏ, thay vào đó là bò lai máu Zebu. Số lượng đàn bò ở Phú
Lễ cũng tăng nhanh, hiện đã đạt khoảng trên dưới 5.000 con, cao nhất huyện Ba
Tri. Có tới 70% hộ dân Phú Lễ có đàn bò trong nhà. Trong đó, số hộ có đàn bò
trên 10 con không phải là ít. Hộ nuôi nhiều bò nhất là hộ ông Nguyễn Trung Thụy
ở ấp Phú Thạnh, khi trong chuồng đang có gần 40 con bò.
Và để nuôi được đội quân bò hùng hậu ấy, dân Phú Lễ đã tận dụng gần như
mọi chỗ đất trống để trồng cỏ nuôi bò. Đó là những bờ ruộng, ven hàng rào… Ông
Hòa bảo: “Trước đây, mô hình quen thuộc của môt ngôi nhà nông dân là trước cau
sau chuối. Còn bây giờ, ở Phú Lễ, mô hình quen thuộc là trước cỏ sau bò”. Nhà
ông Hòa đang nuôi mười mấy con bò thịt. Ông đã dành ra 3 công đất để trồng cỏ
nuôi lũ “tàu há mồm” ấy, mà vẫn không đủ, phải mua thêm rơm rạ về cho chúng ăn.
Bò chẳng phụ công người. 7 năm trước, ông Hòa bán 6 con bò. Giá bò ngày ấy
không cao như bây giờ, nhưng mỗi con cũng được khoảng 25 triệu đồng. Cộng thêm
ít tiền đã dành dụm trước đó, ông Hòa cất ngay ngôi nhà khang trang một trệt,
một lầu. Đàn bò hiện tại, có những con ông mua lúc giá rẻ, mỗi con chỉ 1,5
triệu đồng. Nay giá đã lên tới 40 triệu đồng.
Nói chuyện nhà mình xong, ông Hòa kể vanh vách cho tôi nghe hàng chục tên
hộ ở Phú Lễ mà ông biết, đã và đang phất lên, xây nhà, sắm xe… nhờ nuôi bò
thịt. Nuôi bò từ chỗ chỉ là nghề phụ, giờ đã đàng hoàng tiến lên thành nghề
chính ở Phú Lễ, sánh ngang với các nghề truyền thống có tuổi đời đã hàng trăm
năm qua như trồng lúa, nấu rượu, đan đát …
3. Không chỉ ở
Phú Lễ, mà gần như tới bất kỳ xã nào của huyện Ba Tri, chuyện thời sự nghề nông
bây giờ, không phải là lúa gạo, heo, gà, mà là bò thịt. Người ta kháo nhau hộ
này vừa bán một con bò thu về 50 triệu đồng, hộ kia có con bò thương lái vào
trả trên 60 triệu mà chưa thèm bán, nhà nọ đang mở rộng chuồng trại để nâng đàn
bò lên vài chục con, nên gieo tinh của giống bò ngoại siêu thịt này hay giống
siêu thịt kia…
Theo lời của các bậc lão nông tri điền, nghề nuôi bò đã có ở Ba Tri từ
trước năm 1975. Ba Tri là xứ đất chật, người đông, thổ nhưỡng hợp với cây lúa
nhưng lại chê… cây ăn trái (một thế mạnh của tỉnh Bến Tre). Làm lúa không thì
chẳng đủ ăn. Dân Ba Tri đành nuôi thêm một vài con bò trong nhà vì nó là vật
nuôi dễ tính, ít bệnh tật, không tốn nhiều chi phí vì nó ăn cỏ hoặc các phụ
phẩm nông nghiệp như rơm rạ, thân bắp, đậu hay. Bò khi bán lại thường có giá
trị lớn, nên lâu nay dân Ba Tri đã coi đó là thứ tài sản quý giá.
Bò Ba Tri có vóc dáng rất to lớn
Do coi trọng con
bò như vậy, nên suốt mấy chục năm qua, nhiều người chăn nuôi ở Ba Tri sẵn sàng
móc hầu bao tìm kiếm những con bò đực to cao, khỏe mạnh, màu sắc đẹp để làm
giống. Bởi thế, nếu như ở nơi khác, thường chỉ có thương lái đi thu gom bò về
bán cho các lò mổ, thì ở Ba Tri, lại có nhiều thương lái chỉ chuyên đi gom bò
đực tốt ở các nơi về bán cho người chăn nuôi trong huyện làm giống. Vì vậy,
cũng chẳng lạ khi Sở NN-PTNT Bến Tre thực hiện dự án cải tạo và phát triển đàn
bò thịt trên toàn tỉnh, thì đàn bò ở Ba Tri phát triển tốt hơn hẳn so với các
huyện khác về tầm vóc, khả năng sinh sản…
|
Bây giờ, nhắc đến đàn bò thịt hơn 70 ngàn con của Ba Tri, hầu như người nuôi
bò nào ở đây cũng thấy tự hào vì đàn bò của huyện nhà. Bởi lẽ nhờ đã được Zebu
hóa gần như toàn bộ, gần đây lại được lai tạo với các giống siêu thịt như Red
Angus, Brahman, Limousin…, giờ đây, thịt bò Ba Tri đã được người tiêu dùng đánh
giá là ngon vào bậc nhất ở ĐBSCL. Cánh thương lái khi đổ về đồng bằng tìm mua
bò thì Ba Tri là địa chỉ ưu tiên số 1 vì tầm vóc và tỷ lệ thịt xẻ của bò Ba
Tri, bò ở các huyện khác trong tỉnh Bến Tre, và ở các tỉnh khác ở ĐBSCL, đều
không thể sánh bằng.
Ông Lê Vũ, một thương lái ở TP HCM còn rỉ tai tôi mà rằng trước đây, cánh
thương lái thường về Trà Vinh để thu mua da bò bán cho mấy cơ sở thuộc da. Giờ
đây, họ chỉ mua da bò ở Ba Tri vì ở đây toàn là bò lai nên có lớp da khá dày.
Dân Ba Tri lại khá cưng con bò, gần như chẳng đánh đập nó bao giờ, nên da bò
không bị tổn thương như da bò các nơi khác. Những yếu tố đó đã tạo nên một
thương hiệu “bò Ba Tri”, để phân biệt bò vùng này với bò ở tất cả các nơi khác
trên đất Nam Bộ.
Để chứng minh cái
thương hiệu ấy, ông Hòa nhắn tôi và mấy cán bộ chăn nuôi, thú y địa phương, trở
lại nhà ông để thưởng thức rượu Phú Lễ nhắm với món thịt bò Ba Tri xào. Thịt bò
Ba Tri mềm mà ngọt, ăn rồi chỉ muốn ăn nữa.
THANH SƠN
Bài được đăng tại http://nongnghiep.vn/nongnghiepvn/72/1/24/99110/Xu-bo.aspx